حبیب الرحمن بهیکن پوریحبیب الرحمن بَهیکَن پوری، از علمای نامدرا مجاهد هند در قرن سیزدهم و چهاردهم هجری/ نوزدهم میلادی است. ۱ - معرفی اجمالیوی فرزند محمدتقی بود و در ۲۸ شعبان ۲۸۳ ق در روستای «بهیکن پور» از توابع علیگره متولد شد. دوران کودکی را در سایه پدر و عمویش نواب عبدالشکور خان با رفاه و آسایش گذراند. پدرش مزرعه‌ای به نام او در «حبیب گنج» آباد کرد و قلعه‌ای برای سکونت او در آن بنا نمود. از خردسالی علائم بزرگی در رفتار او نمایان بود. ۲ - تحصیلاتوی نخست مبادی علوم متعارف را نزد مولوی عبدالغنی قائم کوئلی نیز بهره برد. زبان انگلیسی را نیز در مدرسه علوم علیگره و در یکی از مدارس آگره فراگرفت و به نگارش و شعر و پس از ان به علوم دینی علاقمند شد. وی محدث حسین بن محسن انصاری را از بهوپال به نزد خود خواند و صحاح حدیث را با دقت و پشتکار نزد او خواند و به اخذ اجازه از او نایل آمد و از شیخ عبدالرحمن انصاری پانی پتی نیز اجازه روایت گرفت. سپس در ۲۱ رجب ۱۳۰۵ ق به قریه مرادآباد رفت و با شیخ فضل الرحمن بکری مرادآبادی بیعت کرد. ۳ - مناصبدر ۱۳۳۶ ق میرعثمان علی خان فرمانروای دکن او را به دربار خود خواند و به وزارت شئون دینی و اوقاف اسلامی منصوب کرد و او را بسیار گرامی داشت. وی مدت سیزده سال با پاکی و بزرگواری و خدمتگزاری به مردم و میهن در این مقام باقی ماند و به امور خیریه و مصالح اسلامی کمک بسیار کرد و مورد اعتماد فرمانروا و ستایش و سپاس اهل علم و دین بود. او نقش بارز و مؤثری در تأسیس دانشگاه عثمانیه در حیدرآباد داشت که در آنجا برای نخستین بار علوم و فنون، به زبان اردو تدریس می شد. او همچنین بخش مطالعات دینی را در این دانشگاه ایجاد کرد که به تربیت و پرورش جوانان بسیاری در زمینه های علوم دینی و مدنی انجامید. حبیب الرحمن در ۱۳۴۸ ق از مشاغل اداری کناره گرفت و بازنشسته شد و در خانه خود به مطالعه کتب و آموزشی و اشتغال به اطاعت و عبادت و ارشاد پرداخت. او در ۱۳۴۴ ق به زیارت حرمین شریفین نایل آمد و با صدق و اخلاص به ادای فریضه حج و زیارت حج نبوی توفیق یافت. ۴ - فعالیت‌های علمی و ادبیوی از ابتدای تأسیس ندوه العلماء تا آخر عمر خود توجه بسیاری به این انجمن داشت و عضو هیئت مؤسس ندوه العلما بود و سه بار به ریاست کنفرانس‌های سالیانه آن برگزیده شد و هنگامی که در ۱۳۲۲ ق، مجله الندوه، ارگان جمعیت ندوه العلما انتشار یافت، علامه شبلی نعمانی و شیخ حبیب الرحمن بهیکن پوری به عنوان سردبیران آن برگزیده شدند و این مجله به سرپرستی آن دو، توجه و اعجاب اهل علم و ادب را برانگیخت. شیخ حبیب الرحمن هم در زمینه امور دینی و هم در زمینه امور دنیوی توفیق بسیار یافت. وی رابطه دیرپا و استواری با دانشگاه اسلامی معروف «علیگره» داشت. او مدت‌ها ریاست افتخاری بخش مطالعات دینی را در آن دانشگاه برعهده داشت و در ۶ صفر ۱۳۶۲ ق به پاس خدمات دینی و علمی خود به دریافت عنوان دکترای افتخاری از آن دانشگاه نایل آمد. او با همه مجامع علمی و مراکز فرهنگی هند در تماس دائم بود و در کمیسیون های آنها مشارکت می کرد و ریاست بسیاری از جلسات آنها را بر عهده می گرفت. وی ریاست دائمی «دارالمصنفین اعظم آگره» و دبیر کلی کنگره آموزش های اسلامی در علیگره را به عهده داشت و خطابه‌ها و سخنرانی های او در این مجامع، اعجاب همگان را برمی‌انگیخت. به گردآوری نسخه‌های کمیاب علاقه وافر داشت و وجوه سنگینی برای خرید اینگونه آثار صرف می‌کرد و بدین ترتیب کتابخانه نفیسی از کتب خطی در علوم و فنون گوناگون فراهم کرد که هم اکنون در غرفه خاصی به نام خود او در کتابخانه دانشگاه اسلامی علیگره نگهداری می شود. ۵ - آثار علمیاو آثار متعدد و متنوعی به زبان اردو دارد، که از آن جمله است؛ علمای سَلَف، سیره الصدیق، نابینا علما، در شرح احوال علمای نابینا، استاد العلما، در شرح حال و زندگی استادش، مولانا لطف الله کوئلی، و مقالات بسیاری که در زمان حیات خودش در یک مجموعه گردآوری و منتشر گردید. او همچنین اشعاری به زبان های فارسی و اردو سروده است. وی در ۷ ذیقعده ۱۳۷۰ ق در شهر علیگره درگذشت و در روستای حبیب گنج به خاک سپرده شد. [۱]
حسيني، عبد الحي بن فخر الدين، نزهه الخواطرو بهجه المسامع و النواظر، ج۸، ص۱۰۱-۱۰۵.
۶ - پانویس
۷ - منبعاسلام، فرهنگنامه علمای مجاهد، برگرفته از مقاله «حبیب الرحمن بهیکن پوری». رده‌های این صفحه : تراجم | درگذشتگان سده 14 (قمری) | علمای اهل سنت | علمای قرن چهاردهم | علمای قرن سیزدهم | علمای مجاهد | علمای هند
|